Optimel vanillevla van Friesland Campina is misleidend en daarmee in strijd met de wet. De vanillevla bevat in het geheel geen vanille terwijl vanwege de naam en andere uitingen op de verpakking de consument dit wel zou mogen verwachten. Dit oordeelt de Reclame Code Commissie in een klachtenprocedure die door foodwatch was gestart na een reportage van AVROTROS Radar. foodwatch is blij met de uitspraak omdat het een belangrijke uitspraak is die voor veel meer producten consequenties kan hebben: “Je ziet dat in toenemende mate echte natuurlijke ingrediënten worden vervangen door goedkopere kunstmatige aroma’s. Denk aan gembersiroop zonder gember of frambozensnoepjes zonder framboos. De uitspraak bevestigt nu dat dit onwettig is als dit niet duidelijk is voor de consument”. Dat is een vooruitgang met vroegere interpretatie van de wet, de zogenaamde ‘labeling doctrine’: een producent mocht op de verpakking van alles suggereren wat niet klopte, zo lang de ingrediëntenlijst maar correct was. In de nieuwe uitspraak wordt meer de lijn gevolgd dat liegen op de voorkant van de verpakking gewoon liegen is, ongeacht of de kleine lettertjes van de ingrediëntenlijst op de achterkant van de verpakking juist zijn. Deze lijn komt voort uit een Duitse rechtszaak (Teekanne). De Reclame Code Commissie volgt nu deze uitspraak.
Papieren regels – in praktijk
In Europa is het verboden consumenten te misleiden rond voedsel. Dit is vastgelegd in de zogenaamde Etiketteringsverordening (verordening (EG) nr.1169/2011), met name in artikel 7. Over de vraag wanneer iets misleidend is, kan echter discussie bestaan. De NVWA stelt op haar website over misleidende productnamen: “De productnaam of de afbeelding op een verpakking of etiket hoeft niet exact overeen te komen met de inhoud van het product. Maar zowel de productnaam als een afbeelding moet zodanig gekozen zijn dat de consument niet wordt misleid. Zo zal een product met de benaming ‘zalmsalade’ ook daadwerkelijk zalm als ingrediënt moeten hebben.” Tegelijkertijd stelt zij over de handhaving op deze regels: “Meldingen over misleiding neemt de NVWA niet direct in behandeling omdat er geen sprake is van risico’s voor de volksgezondheid.” De vele misleidende producten in het winkelschap – het geldt lang niet alleen voor vanillevla – zijn het resultaat van het jarenlang door de vingers zien van dit gesjoemel. Fabrikanten denken er mee weg te kunnen komen. foodwatch wil met procedures een begin maken om deze misleiding te beëindigen.Ook al 10 duizend consumenten lieten hun protest horen via een emailactie.
Vanillevla zonder vanille is geen uitzondering
Fabrikanten kiezen vaak prachtige namen voor hun producten van chique en dure ingrediënten die er vervolgens amper of zelfs helemaal niet in zitten. Zo bevat Lipton Matcha ijsthee slechts 0,007% matcha. Spa duo framboos-braam, bevat weliswaar 15% vruchtensap maar amper de genoemde vruchtensoorten: 0,07% framboos, 0,02% braam. Zonnatura 20 kruiden oplosthee bevat slechts 1,5% kruidenextract, ofwel gemiddeld minder dan 0,1% per kruid. Het is vooral suikers (92%) en aroma’s van kruiden. In sommige vanillevla zit in het geheel geen vanille, zoals bij Optimel vla Vanille waarin de vanillesmaak slechts uit een aroma komt.
Teekanne rechtszaak niet opgevolgd
In 2015 leek een uitspraak van het Hof van Justitie van Europa de discussie over misleidende producten in een stroomversnelling te brengen. De fabrikant Teekanne had een frambozen- en vanillesmaak thee op de markt waar op de verpakking sterk de indruk werd gewekt dat het product ook framboos en vanille bevatte. Dit was echter niet zo. Het Europees hof veroordeelde dat als misleidend en daardoor onwettig ondanks dat op de ingrediëntenlijst correct stond vermeld wat er in de thee zat. Tot dan toe gingen fabrikanten van de ‘labelling doctrine’ uit: als de ingrediëntenlijst correct is mag je een andere indruk wekken over wat er in het product zit op de rest van de verpakking. De uitspraak leek vergaande consequenties te hebben, oordeelden ook juristen. Vier jaar later concludeert foodwatch echter dat er met de uitspraak amper iets is gebeurd: voedselfabrikanten blijven consumenten misleiden. De NVWA kijkt vooral toe. In 2016 kwam het kabinet met het actieplan etikettering van levensmiddelen dat echter amper tot actie leidde. Het plan zou in januari 2019 worden geëvalueerd maar dat is niet gebeurd.
Bron: foodwatch Nederland
Datum: 18 februari 2019
