‘Laat voeding uw medicijn zijn’, sprak de Griekse arts Hippocrates. Nu, zo’n 2500 jaar later, klinkt die boodschap luider dan ooit. Tamara de Weijer (37), zelf huisarts, is ervan overtuigd dat we veel minder medicijnen nodig hebben als we onze leefstijl aanpassen. Deze visie probeert ze niet alleen over te brengen op haar patiënten, maar ook op haar collega’s. Als voorzitter van Vereniging Arts en Leefstijl is ze nauw betrokken bij de organisatie van het Arts en Leefstijl congres. Verder zien we Tamara regelmatig in de media, is ze auteur en heeft ze een eigen website. Gelukkig had ze tussendoor ook nog tijd voor een interview met Dr Sunshine!

Je bent al een paar jaar bezig met het concept voeding als medicijn. Schrijf je nu dus echt veel minder medicijnen voor?

Zeker, ik merk daar echt verschil in, veel meer dan ik had verwacht. Ik was toch een beetje bang dat patiënten niet zouden openstaan voor het idee van leefstijlverandering. Maar veel mensen blijken toch erg gemotiveerd. Ze zitten eigenlijk ook niet te wachten op pillen. Niet dat ik tegen medicijnen ben, hoor, laat ik dat vooropstellen! Maar geneesmiddelen zijn niet de oplossing voor alle gezondheidsproblemen. En juist daar zijn we als artsen wel een beetje in doorgeslagen, vind ik.

De farmaceuten zullen een stuk minder blij zijn met jouw initiatief?

Ik heb ze nog niet boos op de stoep gehad. Overigens merk ik dat ook in die hoek het roer omgaat. Ik denk dat de farmaceutische industrie zich de komende jaren steeds meer zal richten op zelfregulatie. E-health gaat een steeds grotere rol spelen. Mensen meten nu al steeds vaker thuis hun bloeddruk, er komen steeds slimmere apparaatjes om allerlei bloedwaarden zelf te meten en online door te geven aan een zorgverlener. Farmaceuten zullen daar ongetwijfeld op inspringen.

Je kunt niet alle kwalen genezen met groenten, fruit en meer bewegen. Waar trek je de grens, wanneer schrijf je wel medicijnen voor?

Bij ernstige ziekten, zoals kanker, zal ik nooit reguliere medicijnen afraden. Wel adviseer ik daarnaast een gezonde leefstijl, dat is zo belangrijk! Vechten tegen kanker is topsport, dus we zouden kankerpatiënten ook moeten behandelen als topsporters: de allerbeste voeding, voldoende rust en goede ondersteuning. Op die manier kan het lichaam de zware medicijnen beter verdragen, maar het verhoogt vooral de kwaliteit van leven. Ik spreek helaas uit ervaring: mijn moeder is zes jaar geleden gestorven aan kanker. Op het laatst was ze zo moe en beroerd. Had ik toen geweten wat ik nu weet… Gezondere voeding had haar alsnog niet kunnen genezen, maar ze had zich ongetwijfeld minder ellendig gevoeld.

Niet iedere patiënt zal genoegen nemen met het advies ‘ga eerst maar eens werken aan je leefstijl’. Wat doe je als je patiënt per sé aan de medicijnen wil?

Dat is prima, ik zal mensen nooit dwingen. Ik geef patiënten sowieso altijd de keuze: gaan we aan de medicijnen of gaan we het eerst met een aanpassing van je leefstijl proberen? Negen van de tien keer kiezen ze toch voor het laatste. De enkeling die toch liever medicijnen wil, heeft daar vaak een goede reden voor. Als je bijvoorbeeld middenin een scheiding zit of veel stress hebt over de zorg voor je zieke vader, staat je hoofd niet naar een leefstijlaanpassing. Dat kan ik me dan goed voorstellen. Het is wat dat betreft maatwerk; de behoefte van de patiënt staat centraal.

Hoe ver reikt de kracht van gezonde leefstijl: kun je hier alleen de welvaartsziekten mee voorkomen en verminderen, of denk jij dat het nog verder gaat? Zou het bijvoorbeeld invloed op ziekten als ALS kunnen hebben?

Het zou me niet verbazen. We leven in een stressvolle tijd; we moeten van alles, worden blootgesteld aan allerlei prikkels. Die voortdurende stress zorgt voor laaggradige ontstekingsreacties in het lichaam, en kan weer bijdragen aan aandoeningen als artrose, eczeem en andere ziekten. Voedsel is de brandstof voor al onze cellen en organen. Brandstof met voldoende vitaminen, mineralen en antioxidanten kan die ontstekingsreacties beter aanpakken en voorkomen dan brandstof waar weinig gezonde stoffen inzitten.

Het kabinet neemt leefstijlcoaching op in het basispakket, maar verhoogt tegelijkertijd de btw op groenten en fruit. Is dat niet tegenstrijdig?

Ja, die btw-verhoging, ongelooflijk. De light-frisdranken werden goedkoper en groenten en fruit juist duurder; niet te snappen, toch!? Maar waar ik wél blij van werd, was het nationaal preventie-akkoord – de maatregelen die het kabinet neemt om roken, alcoholmisbruik en overgewicht terug te dringen. Dat de leefstijlcoach nu in het basispakket zit, is zo’n enorme stap vooruit! Ook het vernieuwde Raamplan Artsopleiding dat eraan komt, vind ik geweldig; leefstijl zal een veel groter onderdeel gaan uitmaken van het curriculum. Over 10 jaar hebben we een hele nieuwe generatie dokters, die leefstijl als medicijn gewoon als basiskennis hebben aangeleerd. Zij gaan het verschil maken, let maar op!

Zijn er huisartsen/specialisten die niets moeten hebben van deze aanpak?

Ja, die zijn er. Het gaat dan vaak om huisartsen in de generatie boven mij; leefstijlinterventie staat ver van wat zij geleerd hebben. Ze vinden het niet hun taak om patiënten op hun leefstijl te wijzen. Of ze vinden dat er onvoldoende bewijs is voor de positieve effecten van leefstijl en voeding op de gezondheid. Ik begrijp het wel, verandering is soms ook lastig. Maar ik vind het ook jammer, want deze manier van werken geeft je als arts ook zoveel voldoening en plezier in je vak!

Je bent het boegbeeld van Arts en Leefstijl, auteur en je krijgt veel media-aandacht. Daardoor zijn ook alle ogen steeds op je gericht. Vind je dat niet vervelend? Kun je op straat nog wel een ijsje eten zonder commentaar?

Ik word gelukkig zelden of nooit herkend. En als ik wel herkend word, vind ik dat alleen maar leuk. Wat ik lastiger vind, is de kritiek die ik soms krijg van vakgenoten. Ik heb een keer in het AD gestaan met een artikel, en daar kwamen een paar hele vervelende, op de persoon gerichte reacties van collega’s op. Het is natuurlijk prima als mensen het niet met me eens zijn, maar op die manier komt het toch wel hard binnen. Ik vind het jammer dat verandering soms zoveel weerstand oproept. We zitten als artsen behoorlijk vast in een stramien en dat zouden we best eens wat meer mogen doorbreken.

Op je website doktertamara.nl vertel je open en eerlijk over vroeger; een tijd waarin je ‘een stuk minder fit en slank was dan nu’. Ben je nooit bang voor een terugval?

Ik ben een Brabander in hart en nieren, dus je snapt: ik houd van lekker eten. En dan ben ik ook nog zo’n type die het niet bij één koekje of handje chips kan laten. Die zak moet leeg! Mijn oplossing: ik haal het zo min mogelijk in huis. Uiteraard geniet ik ook weleens van iets lekkers. Maar ik keer altijd terug naar de basis: veel groenten en fruit, noten, zaden, vette vis en gematigd koolhydraten. Af en toe een uitspatting is dan heus niet erg. Op deze manier gaat het al zeven jaar goed!

Kun je meer vertellen over de rol van koolhydraten?

Ik merk gewoon dat ik van veel snelle suikers en zetmeel moe word en buikpijn krijg. Dit zie je vaak bij mensen met een prikkelbare darm (dat is 22 jaar geleden bij mij geconstateerd). Ik ben ervan overtuigd dat deze overgevoeligheid voor suikers ook bij veel andere mensen de oorzaak is voor hun klachten. Je lichaam maakt insuline aan om koolhydraten te verwerken. Als je dat hormoon maar vaak genoeg aanmaakt, word je er resistent voor. En dat werkt weer het metabool syndroom in de hand: overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes type 2. Door minder brood te eten, maak je al een hoop winst. Een salade of soep als lunch in plaats van de gebruikelijke boterhammen, zou al zoveel schelen. In de landen rond de Middellandse Zee doen ze dat ook, en daar worden mensen het oudst.

In je eerste boek ga je uitgebreid in op deze manier van eten. Komt er een vervolg?

Ja! Ik ben bezig met een studieboek voor artsen in opleiding, uiteraard over het thema leefstijl als medicijn. Daarna wil ik eigenlijk een serie boeken gaan schrijven over voeding bij bepaalde ziekten. Een kookboek voor mensen met kanker staat bijvoorbeeld hoog op mijn wensenlijstje.

Op 5 april aanstaande vindt het 8^e Arts & Leefstijlcongres plaats. Dan wordt ook de eerste ‘Leefstijlarts van het jaar’ gekozen. Het thema van het congres is de invloed van leefstijl op de zwangerschap en de geboorte. Welk onderdeel mogen de deelnemers zeker niet missen?

Oei, alles is natuurlijk interessant. De lezing van Tessa Rosenboom is bijvoorbeeld een aanrader. Zij vertelt over de invloed van voeding op het ongeboren kind, maar komt ook met praktische tips over hoe je die extra zwangerschapskilo’s kunt voorkomen. Ik ben zelf dus enorm veel aangekomen tijdens mijn zwangerschappen en dat probleem hebben meer vrouwen.

Welke thema staat er op je verlanglijst voor de komende congressen?

Dan ga ik toch weer terug naar de rol van voeding bij kanker. Veel mensen zien dit thema als iets uit de alternatieve hoek, terwijl goede voeding zo’n belangrijke rol speelt bij deze ziekte! Het zou goed zijn als dit onderwerp meer aandacht kreeg.

Als je onze lezers één tip mocht geven wat betreft gezondheid, wat is dat dan?

Als je ziek bent of je hebt vage klachten: pak je eigen regie. Ga je verdiepen in de rol van voeding op je gezondheid, ga aan de slag met je leefstijl. Laat je niet afschepen met alleen maar medicijnen; voeding en leefstijl hebben een grote invloed op zo’n beetje iedere aandoening!

Bij Dr Sunshine interviewen we regelmatig mensen die zich met hart en ziel inzetten op het gebied van zorg. Wie zou jij graag geïnterviewd zien, wie inspireert jou?

O, eentje maar? Ik weet er zoveel… Eh, dan kies ik voor Liesbeth van Rossum. Zij is internist-endocrinologie bij het Erasmus MC, en ze heeft een hele eigen kijk op overgewicht. Ze kan zo goed uitleggen hoe het lichaam werkt en hoe overgewicht ontstaat. Een hele inspirerende vrouw!

Meer weten over de rol van leefstijl op je gezondheid? Volg Tamara de Weijer op haar site doktertamara.nl. Meer informatie over het aankomende Arts & Leefstijl congres vind je op de website artsenleefstijl.nl