Het Erasmus MC zal de komende vijf jaren met partners binnen het Netherlands Centre for One Health onderzoeken hoe we in Nederland beter voorbereid kunnen zijn op infectieziekten overgedragen door muggen. Hiertoe heeft NWO een bedrag van bijna negen miljoen euro onderzoeksgeld toegekend, aangevuld tot 10 miljoen door bijdragen van zeven publieke organisaties die meewerken in het onderzoek. Uniek is het multidisciplinaire karakter van de samenwerking, waarbij ook gebruik wordt gemaakt van Citizen Science.

Uitbraken van (nieuwe) infectieziekten bij mens en dier komen wereldwijd steeds vaker voor. Dat heeft te maken met diverse factoren, zoals bevolkingsgroei, internationale handel, reisverkeer en klimaatverandering. In Nederland wonen relatief veel mensen en (landbouw)dieren dicht op elkaar. In combinatie met ons waterrijke landschap en drukke internationale (handels)verkeer, maakt dit ook ons kwetsbaar voor uitbraken van infectieziekten.

Professor Marion Koopmans, viroloog Erasmus MC en een van de wetenschappelijk directeuren van het Netherlands Centre for One Health: “Grote ziekte-uitbraken zijn gelukkig vrij zeldzaam. Maar áls het gebeurt, gaan we vanaf dat moment pas onderzoek doen, waarmee we achter de feiten aanlopen. Door de veranderende wereld moeten we er rekening mee houden dat infectieziekte-uitbraken vaker voor gaan komen, ook in Europa. Daarom gaan wij de krachten bundelen. En omdat de gezondheid van mensen, dieren en omgeving met elkaar samenhangt, doen we dat met partners uit verschillende disciplines in een zogenaamde One Health-aanpak. Samen beter voorbereid op de toekomst”.

Vector-overdraagbare ziekten

Het team zal zich met name gaan richten op de vector overdraagbare ziekten: infectieziekten die overgebracht worden door insecten zoals muggen. Door de klimaatverandering komen exotische muggensoorten hier steeds vaker voor. Maar ook de huis-tuin-en-keukenmug kan (tropische) virussen overbrengen als de omstandigheden daarvoor geschikt zijn. De recente uitbraak van het usutu-virus (de ‘merelziekte’) onder vogels toont aan hoe belangrijk het is om beter voorbereid te zijn op dergelijke ziekten. Niet alleen hier, maar ook in de overzeese gebiedsdelen van Nederland en in de rest van Europa.

Uitbraken kunnen ontstaan door een samenspel van factoren. 25 promovendi richten zich de komende 5 jaar op vier thema’s die invloed kunnen hebben op het ontstaan van uitbraken:

(1) veranderingen in het klimaat,
(2) veranderingen in watermanagement,
(3) veranderingen in landbouwmethoden en
(4) veranderingen met betrekking tot internationaal verkeer en importrisico’s.  

Daarbij wordt onderzocht hoe de veranderingen in het klimaat, watermanagement, landbouwmethoden en welke importrisico’s het risico op een virusuitbraak in Nederland verhogen. Door samenwerking met onderzoekers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de bloedbanken in Nederland en de Cariben worden die uitkomsten vertaald naar maatregelen om beter voorbereid te zijn op een eventuele ziekte-uitbraak. “Uiteindelijk willen we een soort ‘weersverwachting’ voor risico op uitbraken ontwikkelen”, aldus Marion Koopmans.

Citizen Science

Tijdens het onderzoek zal het team samenwerken met verschillende wetenschappelijke instanties en gebruik maken van onderzoeksresultaten van andere projecten. Daaronder vallen ook zogenaamde citizen science-projecten: initiatieven waarbij burgers en middelbare scholieren betrokken zijn. Zij leveren bijvoorbeeld onderzoeksgegevens aan van vogels, muggen en water of maken gebruik van reis-apps zoals ‘GGD reist mee’ en de ZIeKA-monitor.

Partners

Coördinatie: Erasmus MC
Nationale samenwerkingspartners: Avans Hogescholen, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW),  LUMC, Radboudumc, UMC Utrecht, Universiteit van Leiden/Naturalis, Universiteit Utrecht, Wageningen University & Research.
Co-financieringspartners: Deltares, RIVM, KNMI, Red Cross Bloodbank Foundation Curaçao, Sanquin, Stichting Technasium, Centrum voor Monitoring van Vectoren (CMV) .
Internationale samenwerkingspartner: Centre for Advanced Studies of Blanes (CEAB) onderzoeksinstituut behorend bij de Higher Council of Scientific Investigations (CSIC).

Netherlands Centre for One Health

NCOH is een samenwerking van 9 academische onderzoeksinstituten in Nederland dat inspeelt op het thema One Health. Het is doel is een geïntegreerde aanpak van de wereldwijde risico’s van infectieziekten en de ontwikkeling van duurzame oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen op het gebied van dier- en volksgezondheid, gezonde wilde fauna en ecosystemen.

Meer informatie: www.ncoh.nl/research

NCOH – Solutions to Global One Health Challenges

Het NCOH brengt vooraanstaande academische onderzoeksinstituten in Nederland samen in een open innovatienetwerk dat inspeelt op het thema One Health. Het doel is een geïntegreerde aanpak van de wereldwijde risico’s van infectie ziekten en de ontwikkeling van duurzame oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen op het gebied van dier- en volksgezondheid, gezonde wilde fauna en ecosystemen. Het NCOH richt zijn onderzoek en verdere ontwikkeling van kennis op antibioticaresistentie, opkomende infectieziekten, slimme veehouderij en gezonde ecosystemen. Het NCOH creëert samenwerking tussen de academische en onderzoeksinstituten, overheidsinstellingen, NGO’s, instituten voor de volksgezondheid en industriële partners. De NCOH partners zijn AMC Amsterdam, Erasmus MC, KNAW, Leids Universitair Medisch Centrum, Radboudumc, Universiteit Leiden, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research.

Erasmus MC

Het Erasmus MC is het grootste Universitair Medisch Centrum van Nederland. Bijna 13.000 medewerkers werken binnen de kerntaken patiëntenzorg, onderwijs en wetenschap continu aan een verbetering en versterking van de individuele patiëntenzorg en de maatschappelijke gezondheidszorg. Zij ontwikkelen hoogwaardige kennis, dragen dit over aan toekomstige professionals en passen dit toe in de zorg voor patiënten.

Bron: NCOH
Datum: 12 juni 2019