Samen met collega Dirk de Knijff voert psychiater Dieuwertje de Waardt een rTMS-behandeling uit.

Veilig, pijnloos, effectief en vrijwel zonder bijwerkingen. Kenmerken van rTMS (Repetitieve Transcraniële Magnetische Stimulatie), een vrij nieuwe behandeling in het ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis) voor mensen met een depressie, bij wie medicatie niet goed aanslaat.

Bij een rTMS-behandeling plaatst de zorgprofessional een magneetspoel op het hoofd van de patiënt. Die spoel dient een reeks korte magnetische pulsen toe richting de prefrontale cortex, het hersengebied dat betrokken is bij het regelen van emoties. Met rTMS probeert men de activiteit van dat hersengebied positief te beïnvloeden.

Welkome toevoeging

Daarmee is rTMS een welkome toevoeging aan de lijst van behandelopties voor depressies, iets dat Iris Dalhuisen, onderzoeker in opleiding bij het Radboudumc in Nijmegen, ook constateert. “Normaal gesproken bestaat een depressiebehandeling uit gesprekstherapie en/of medicatie”, legt ze uit. “Als dat niet werkt wordt er opnieuw medicatie voorgeschreven.” Op het moment dat ook dat niet werkt, volgt vaak electrocovulsietherapie (ECT), waarbij de patiënt – die dan inmiddels met een ernstige depressie kampt – elektroshocks krijgt toegediend. Dat is een zeer effectieve behandeling, die tegelijkertijd geheugenverlies als één van de mogelijke bijwerkingen met zich mee kan brengen.

Positieve resultaten

“Een rTMS-behandeling heeft als voordeel dat het als een goede tussenstap fungeert, een prima alternatief op het gebruik van medicatie vormt en niet zo belastend is als ECT”, aldus Dalhuisen, die als coördinator betrokken is bij het DETECT-onderzoek van Radboudumc, neuroCare Group Nederland, Pro Persona en het ETZ. In dat onderzoek – dat in de zomer van 2019 startte – kijkt men naar het effect van rTMS op depressieve symptomen in vergelijking met de gebruikelijke medicatiebehandeling met antidepressiva. Een rTMS-behandeling boekt positieve resultaten als het gaat om het aanpakken van depressieve stoornissen. In combinatie met cognitieve gedragstherapie (CGT) herstelt zo’n zestig procent. De behandeling is de laatste tijd flink in opkomst binnen het ETZ. “We behandelen veel patiënten met rTMS en zien dat de therapie de laatste twee jaar een vogelvlucht neemt in ons ziekenhuis. Zo plannen we steeds meer patiënten voor een rTMS-behandeling in”, vertelt Dieuwertje de Waardt, psychiater en hoofdonderzoeker in het ETZ.

Vogelvlucht

Een hoge score voor de rTMS-behandeling, die sinds 2017 alleen wordt vergoed als er sprake is van therapieresistente depressie (als medicatie en/of gesprekstherapie niet aanslaan). Voordat het zover is, zijn patiënten vaak een half jaar verder. “Een belangrijk onderdeel van de studie is het kijken naar het moment dat rTMS in beeld komt”, legt De Waardt uit. “Dus na hoeveel keer medicatie voorschrijven, is het goed om rTMS in te zetten in de behandelrichtlijn.” Officieel is rTMS nog niet opgenomen in de behandelrichtlijn, die nog uit 2013 stamt. Daarin staat dat er onvoldoende bewijs is voor de effectiviteit van de behandeling. De al bestaande informatie over rTMS en de uitkomsten van het DETECT-onderzoek dragen uiteindelijk bij aan de missie om de effectiviteit van de behandeling aan te tonen.

Acht weken

Tijdens het onderzoek worden patiënten met een depressieve stoornis – die minimaal twee keer onsuccesvol zijn behandeld met antidepressiva en nog niet eerder blootstonden aan rTMS en/of ECT – acht weken lang behandeld met rTMS en CGT óf medicatie. Na aanmelding door de behandelend arts volgt een intakegesprek, waarna loting bepaalt in welke behandelgroep (rTMS + CGT-groep of medicatieswitchgroep) de patiënt terechtkomt. Wanneer de patiënt in de rTMS-groep belandt, start hij direct met de rTMS-behandeling, die verdeeld over acht weken bestaat uit vijfentwintig sessies van dertig minuten en minimaal één CGT-sessie per week. Patiënten uit de medicatieswitchgroep krijgen in die acht weken een voorstel voor nieuwe medicatie en CGT. Na de behandelfase – die bij beide groepen eindigt met vier afsluitende consulten –  krijgen zij álsnog de gelegenheid om de rTMS-behandeling te ondergaan.

Goed te verdragen

De behandeling vindt plaats in de daarvoor speciaal ingerichte rTMS-behandelkamer op locatie ETZ Elisabeth in Tilburg. Daar neemt de patiënt plaats in een comfortabele behandelstoel, waarna het toedienen van de magnetische pulsen begint. De magnetische golven kunnen de schedel risico- en probleemloos passeren. “Patiënten kunnen de behandeling erg goed verdragen, omdat de bijwerkingen minimaal zijn”, geeft Dalhuisen aan. “We zien voornamelijk lichte hoofdpijn tijdens of na de behandeling.” Hoewel rTMS over het algemeen als pijnloos wordt ervaren, is het niet zo dat de behandeling helemaal gevoelloos is. “De meeste patiënten vinden het helemaal niet hinderlijk, terwijl andere wat gevoeliger zijn voor lichamelijke sensaties en het daardoor wat vervelender vinden. Meestal merkt men dat er na een aantal behandelingen gewenning optreedt, waardoor het heel goed te verdragen is”, aldus De Waardt.

Bron: ETZ

Datum: 22 april 2022