Annemarie de Vos hoopt dat de onderzoekresultaten tot ver buiten de ziekenhuismuren van het ETZ reiken.

De coronacrisis legde een nijpend probleem in de zorg bloot: een hoge uitstroom van verpleegkundigen in combinatie met een groeiend tekort. Een van de oorzaken is het gebrek aan ontwikkelingsmogelijkheden. Met de oprichting van het lectoraat ‘Continue professionele ontwikkeling van verpleegkundigen’ – dat 1 juni start – slaan het ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis), Avans Hogeschool en Fontys de handen ineen. Samen onderzoeken ze hoe verpleegkundigen zich continu kunnen blijven ontwikkelen.

Een levenslange professionele ontwikkeling speelt een uiterst belangrijke rol bij datgene wat maakte dat verpleegkundigen het vak ooit kozen: waarde toevoegen aan de kwaliteit van patiëntenzorg. Die ontwikkeling is belangrijk, omdat ze op die manier vanuit een actuele, stevige kennisbasis, een constante praktijktheorie én een eigen expertisegebied kunnen handelen. Dit leidt uiteindelijk tot een kritische beroepshouding, die bijdraagt aan professioneel zeggenschap en autonomie. Op dit moment gebeurt dit door allerlei redenen onvoldoende, wat een hoge uitstroom van verpleegkundigen tot gevolg heeft.

Zorg Innovatie Centra

In de zoektocht naar een oplossing voor dit probleem richt het lectoraat – dat mogelijk is gemaakt door de L.INT-subsidie van Regieorgaan SIA – zich voornamelijk op het effect van Zorg Innovatie Centra (ZIC’s) op de continue professionele ontwikkeling van verpleegkundigen. “We weten namelijk al dat het werken in een ZIC een grote leeropbrengst oplevert voor studenten”, legt Annemarie de Vos, de beoogd L.INT-lector in het ETZ uit. In een ZIC – een leeromgeving binnen een bepaalde ziekenhuisafdeling, die studenten onder leiding van een gediplomeerd verpleegkundige zelfstandig draaiende houden – streeft men naar een cultuur, waarbinnen leren, onderzoeken en innoveren hand in hand gaan.

Onderzoek

Binnen het ETZ zijn sinds 2014 ZIC’s actief op de afdelingen Cardiologie, Geriatrie, Interne Geneeskunde, Longgeneeskunde, Neurologie, OK en Spoedeisende Hulp. Praktijkevaluaties binnen die ZIC’s toonden het succesvolle karakter van die centra aan. “Stages monden uit in een vaste aanstelling en studenten ervaren dat ze daadwerkelijk zeggenschap hebben over hun eigen professionele ontwikkeling”, haalt De Vos enkele voorbeelden aan. Zulke elementen neemt het lectoraat mee in het onderzoek naar het effect van ZIC’s op de continue professionele ontwikkeling van verpleegkundigen. “De elementen die daaraan bijdragen halen we er vervolgens uit om nader te onderzoeken”, aldus De Vos, die dat samen doet met (docent)onderzoekers en studenten van Avans Hogeschool en Fontys en de partners van samenwerkingsverband Transvorm en arbeidsmarktbemiddeling- en adviesbureau BKV.  

Vertaalslag maken

“Vervolgens willen we met die elementen een vertaalslag maken naar ziekenhuisafdelingen die géén ZIC hebben”, geeft De Vos aan. Op die manier onderzoekt het lectoraat of bepaalde ontwikkelingen binnen een ZIC geschikt zijn voor verpleegkundigen op andere ziekenhuisafdelingen. “Om een voorbeeld te noemen: in een ZIC beginnen ze ’s ochtends de dag met het bespreken van de leerdoelen”, vertelt De Vos. “Dat zou een element kunnen zijn dat maakt dat verpleegkundigen zich goed ontwikkelen.” Kortom, het lectoraat legt de leeropbrengsten en behaalde successen van de in de ZIC’s werkzame studenten en verpleegkundigen onder de loep en toetst vervolgens of dat ook werkt voor verpleegkundigen buiten de ZIC’s. Daarnaast gaan de resultaten handvatten geven om de opleidingen verpleegkunde aan te passen en startende professional beter uit te rusten voor het beroep.

Doel verwezenlijken

Voor het verwezenlijken van dat doel gaat het lectoraat een vierjarig traject in. Daarin bieden vier werkpakketten houvast. Elk werkpakket behandelt een specifiek gedeelte van het onderzoek. Uiteindelijk staan de werkpakketten voor de volgende doelen: het bepalen van factoren voor continue professionele ontwikkeling in ZIC’s, het ontwikkelen en implementeren van verpleegkundige interventies (handeling die verpleegkundige uitvoert op basis van een deskundig oordeel en klinische kennis), die de ontwikkeling van de in de ZIC’s werkzame (student)verpleegkundigen ondersteunen en stimuleren, het evalueren en aanpassen van de ingezette interventies en methoden en tot slot het creëren van een breed draagvlak voor het door het lectoraat ingezette onderzoeksprogramma.

Ultieme doel

“Uiteindelijk willen we weten welke factoren binnen de ZIC’s bijdragen aan die continue professionele ontwikkeling van verpleegkundigen”, vat De Vos het doel kernachtig samen. Daarnaast hoopt ze dat de onderzoeksresultaten tot ver buiten de ziekenhuismuren van het ETZ reiken. “In het meest ideale geval gaan andere Nederlandse ziekenhuizen de uitkomsten ook implementeren en evalueren”, aldus een ambitieuze De Vos, die daar meteen een langetermijnvisie aan toevoegt. “Ik hoop dat de uitstroom onder verpleegkundigen daadwerkelijk vermindert. En dat een verpleegkundige bijvoorbeeld zegt: ‘Ik wilde eigenlijk de zorgsector verlaten, maar de beschikbare ontwikkelingsmogelijkheden weerhielden me daarvan’. Dat is wel mijn ultieme doel.”

Bron: ETZ

Datum: 17 mei 2022