Wierook wordt al duizenden jaren verhandeld en gebruikt door honderden miljoenen mensen wereldwijd. Maar de productie zal in de komende 20 jaar halveren. Dat is de zorgwekkende conclusie van Ethiopische en Nederlandse wetenschappers in een studie naar populaties van wierook bomen in de Hoorn van Afrika. Begrazing door rundvee, geiten en kamelen, branden en uitbraken van insectenplagen, zijn vermoedelijke veroorzakers van deze afname. Het artikel verschijnt vandaag in Nature Sustainability.

Wierook wordt onder andere gebruikt in parfums, geurstokjes en kerken. De hars van wierook wordt getapt van bomen en struiken die groeien in droge bosgebieden in de Hoorn van Afrika, Arabische schiereilanden en India. Deze studie laat zien dat populaties van de Boswellia papyrifera boom, de meest voorkomende bron van wierook, snel afnemen. Daarmee staat de huidige productie van wierook zwaar onder druk.

Wierook boom verdwijnt

De studie combineert monitoringsonderzoek, dendrochronologie, harsproductie en demografische populatiemodellen. Op 23 plekken in Ethiopië, Eritrea en Sudan zijn metingen gedaan naar de populaties van wierook bomen. Sommige locaties zijn zelfs jarenlang gemonitord. Bij 18 van de 23 populaties is nauwelijks regeneratie – de groei van nieuwe bomen – waargenomen. Op vier locaties zijn de leeftijden van de bomen bepaald door jaarringenonderzoek. Hiermee is een inschatting gemaakt van de demografische verdeling in populaties en de perioden waarin geen regeneratie heeft plaatsgevonden. Bij twee van de vier populaties vond er een halve eeuw lang geen regeneratie plaats. Bij de andere twee populaties was dit een kwart eeuw.

Sombere toekomst

Met het verdwijnen van oudere bomen en het uitblijven van jonge bomen, zullen de populaties van deze wierook boom verdwijnen. Professor Frans Bongers, Wageningen University & Research en eerste auteur van de studie, benadrukt de ernst van het probleem: “Aangezien er zelfs geen regeneratie plaatsvindt in beschermde bosgronden, oudere bomen doodgaan en de hars van overgebleven volwassen bomen overgetapt wordt, ziet de toekomst voor deze bosgebieden en voor de productie van wierook er somber uit”. 

Actie is nodig om ineenstorting te voorkomen

De auteurs pleiten voor een collectieve aanpak om de ineenstorting van populaties te voorkomen: verbeterde initiatieven voor bosherstel, bescherming van bosgebieden en jonge planten, het aanplanten en verzorgen van nieuwe bomen, aangepaste wetten en regelgeving, en de handhaving daarvan. Dr. Abeje Eshete van de Ethiopian Environment and Forest Research Institute: “Er zijn al betere richtlijnen voor exploitatie, maar deze moeten wel nageleefd worden. Dit vraagt om betere instructies en handhaving. Niet alleen moet het management van bossen en bomen verbeterd worden. Controle en management in de hele keten is nodig, waaronder een eerlijke verdeling van de inkomsten”.

Ook dreiging voor andere soorten

Het onderzoek laat ook zien dat er vergelijkbare bedreigingen zijn voor andere soorten wierook bomen die voorkomen in Oman, Yemen, India, Somalië en Kenia. Samenwerking tussen een internationaal team van specialisten, overheden, handelaars en consumenten is nodig om soorten te beschermen en duurzaam management te stimuleren.

Bron: Wageningen University & Research
Datum: 1 juli 2019